{"id":1085,"date":"2018-11-14T09:00:22","date_gmt":"2018-11-14T09:00:22","guid":{"rendered":"https:\/\/kentenstituleri.org\/?p=1085"},"modified":"2018-11-14T10:27:36","modified_gmt":"2018-11-14T10:27:36","slug":"cheninkentleri","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/kentenstituleri.org\/2018\/11\/14\/cheninkentleri\/","title":{"rendered":"Kentlerimizde ve Zihinlerimizde: Che"},"content":{"rendered":"

\"\"<\/p>\n

1951 y\u0131l\u0131nda Che ve arkada\u015f\u0131 Alberto, Poderosa ismini verdikleri motorlar\u0131yla ya\u015fad\u0131klar\u0131 k\u0131tay\u0131 ke\u015ffetmeye \u00e7\u0131kt\u0131. Arjantin’den ba\u015flay\u0131p, \u015eili’ye ve k\u0131tan\u0131n k\u0131y\u0131 \u015feridinden ge\u00e7erek Miami’ye uzanan bu yolculuk Che’yi ve #<\/s>CheninKentleri<\/b><\/a>‘ni olu\u015fturdu.<\/p>\n

\u0130lk durak Cordoba! Che ve Alberto, gezinin planlar\u0131n\u0131 yapmak ve \u00fczere bu Cordoba’da bulu\u015ftu. Buradan \u00f6nce Buenos Aires’e Che’nin ailesinin yan\u0131na sonra da Miramar’a ge\u00e7tiler. B\u00f6ylece ikili bir g\u00f6\u00e7men kentinden eve, sonra da bir k\u0131y\u0131 kentine u\u011fram\u0131\u015ft\u0131 bile.<\/p>\n

Miramar’da Che’nin deyimiyle de\u011fi\u015fik duygularla dalgalar\u0131n\u0131n ini\u015f \u00e7\u0131k\u0131\u015f\u0131n\u0131 izledikleri deniz “benim i\u00e7in hep, s\u0131rlar\u0131 asla if\u015fa etmeksizin, kendisine anlat\u0131lan her \u015feyi i\u00e7ine alan ve en iyi \u00f6\u011f\u00fctleri veren bir s\u0131rda\u015f, bir dosttu.”<\/p>\n

\"\"Ha gayret Poderosa! Che ve Alberto Arjantin’deki son duraklar\u0131 olan Bariloche\u2019ye varmak \u00fczere. Poderosa, ikiliyi Bariloche’ye ula\u015ft\u0131rsa da yol boyunca emektar bir motor oldu\u011funu hat\u0131rlatt\u0131. Che ve Alberto Bariloche’de bir s\u00fcre s\u0131\u011f\u0131nmak zorunda kald\u0131lar.<\/p>\n

K\u0131y\u0131 \u015feridine iyiden iyiye ge\u00e7me zaman\u0131! Che ve Alberto, \u015eili’deki ilk duraklar\u0131 olan Osorno’ya do\u011fru yola \u00e7\u0131kt\u0131. Bu yol Che’nin araba kullanmay\u0131 \u00f6\u011frendi\u011fi yola d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fc. Aceleyle vites ge\u00e7i\u015flerini g\u00f6rerek, z\u0131playarak, ciddiyetle ve manzaran\u0131n tad\u0131n\u0131 \u00e7\u0131karamad\u0131\u011f\u0131na hay\u0131flanarak.<\/p>\n

K\u0131y\u0131 \u015feridinde yol almaya devam ettiler. Valdivia, Temuco, Santiago… \u0130lk ayr\u0131l\u0131k da i\u015fte bu s\u0131rada oldu. B\u00fcy\u00fck bir kaza ge\u00e7iren motorun tamirine neredeyse b\u00fct\u00fcn paralar\u0131n\u0131 harcamalar\u0131na ra\u011fmen Alberto’nun deyimiyle “\u00e7ok sevdikleri birine veda eder gibi” ayr\u0131ld\u0131lar Poderosa’yla.<\/p>\n

\"\"Valparaiso ve Antogafasta’n\u0131n ard\u0131ndan bug\u00fcn\u00fcn “gezi” d\u00fc\u015f\u00fcncesine pek uymayan, a\u00e7\u0131k\u00e7a hi\u00e7 de turistik olmayan bir merakla ula\u015ft\u0131lar Chuquicamata madenine. Che, bu madende onunla “avare” diye alay eden kom\u00fcnist bir i\u015f\u00e7iyle de tan\u0131\u015ft\u0131.<\/p>\n

\"\"“Basit ve g\u00fc\u00e7l\u00fc diliyle, \u00fc\u00e7 ay hapiste kal\u0131\u015f\u0131n\u0131, \u00f6rnek bir sadakatle kendisini izleyen a\u00e7 kar\u0131s\u0131n\u0131, merhametli kom\u015funun evine b\u0131rakt\u0131klar\u0131 \u00e7ocuklar\u0131n\u0131, i\u015f arayarak dola\u015f\u0131p durmas\u0131n\u0131, esrarengiz bir bi\u00e7imde kaybolan, denize at\u0131ld\u0131klar\u0131 s\u00f6ylenen yolda\u015flar\u0131 anlatt\u0131\u2026”<\/p>\n

\"\"Che ve Alberto Peru’ya do\u011fru yol al\u0131rken biraz h\u0131zlanal\u0131m. Yoksullu\u011fu, hadi \u00f6\u011freten demeyelim, yoksullukla yolda\u015fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 geli\u015ftiren bu yolculukta Che neler yapmad\u0131 ki! Machu Picchu’dan Kolombiya futbol tak\u0131mlar\u0131na kadar deneyimledi. (Foto\u011fraf daha sonradan tabi ki)<\/p>\n

\"\"Che’nin “binbir suratl\u0131 \u015fehir” diye and\u0131\u011f\u0131 Caracas’ta ise ikinci ayr\u0131l\u0131k ya\u015fand\u0131. Alberto kal\u0131rken Che t\u0131p e\u011fitimini tamamlamak \u00fczere Miami\u2019ye, sonra da Buenos Aires\u2019e d\u00f6nd\u00fc.<\/p>\n

Bir k\u0131tay\u0131 ke\u015ffe \u00e7\u0131kan bu iki arkada\u015f\u0131n, Che ile Alberto’nun yapt\u0131\u011f\u0131na seyahat demek do\u011fru olmaz bize g\u00f6re. Onlar, ge\u00e7tikleri kentte ne yapmalar\u0131 gerekiyorsa onu yapt\u0131lar. Hekimlik, \u00e7ift\u00e7ilik, futbolculuk, foto\u011fraf\u00e7\u0131l\u0131k… T\u00fcm bunlardan da devrimci #<\/s>CheGuevara<\/b><\/a> do\u011fdu!<\/p>\n

B\u00f6ylece #<\/s>CheninKentleri<\/b><\/a> bahsini kapat\u0131rken bu yaz\u0131ya da b\u00fcy\u00fck oranda kaynakl\u0131k eden @<\/s>kavelalpaslan<\/b><\/a>‘\u0131n https:\/\/www.<\/span>gazeteduvar.com.tr\/seyahat\/2018\/0<\/span>6\/23\/chenin-motosiklet-gunlugunde-bugun-ne-yaziyor\/<\/span>\u00a0<\/span>\u2026<\/span><\/a> yaz\u0131s\u0131n\u0131 okuman\u0131z\u0131 \u00f6neriyoruz. H\u0131z kesmeden, b\u00fct\u00fcn kentleri #<\/s>CheninKentleri<\/b><\/a> yapmak \u00fczere y\u00f6nelece\u011fimiz ikinci bahse ge\u00e7elim: #<\/s>ZihnimizdeChe<\/b><\/a><\/p>\n

\"\"Che ile ilgili birazdan anlatacaklar\u0131m\u0131z\u0131n yanl\u0131\u015f anla\u015f\u0131lmas\u0131n\u0131 \u00f6nlemek i\u00e7in hemen ba\u015fta s\u00f6ylemekte yarar var: O, adalet ve \u00f6zg\u00fcrl\u00fck i\u00e7in sava\u015fan devrimci bir gerilla ve komutand\u0131! Che’yi bu varl\u0131\u011f\u0131ndan koparacak hi\u00e7bir tan\u0131mlama onun ger\u00e7ekli\u011fine yak\u0131n de\u011fildir.<\/p>\n

\"\"Y\u00fczy\u0131l\u0131n\u0131n en tan\u0131nm\u0131\u015f portresi Che’nin \u015fu me\u015fhur foto\u011fraf\u0131d\u0131r. Bu foto\u011fraf, 5 Mart 1960 tarihinde La Coubre patlamas\u0131nda hayat\u0131n\u0131 kaybedenler i\u00e7in d\u00fczenlenen cenaze t\u00f6reninde Alberto Korda taraf\u0131ndan \u00e7ekildi.<\/p>\n

\"\"Yine Alberto Korda taraf\u0131ndan \u00e7ekilen bu foto\u011frafta da Che Guevara, Jean-Paul Sartre ve Simone de Beauvoir ile beraber. Alberto Korda, devrime dair bir\u00e7ok foto\u011fraf\u0131n alt\u0131nda g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz tan\u0131d\u0131k bir imza.<\/p>\n

Che, Don Ki\u015fot’u \u00e7ocukken okuduktan sonra, baz\u0131 zamanlarda tekrar ve tekrar okudu. Ama hekim Ernesto’yu, K\u00fcbal\u0131 devrimcilerin “el Che”si yapan onun Don Ki\u015fot’u al\u0131p Santa Clara’n\u0131n tren yollar\u0131nda yeniden canland\u0131ran c\u00fcreti ve cesaretiydi.<\/p>\n

\"\"Santa Clara’n\u0131n ku\u015fat\u0131lmas\u0131n\u0131n ard\u0131ndan Batista 400 kadar askerini ve silahlarla m\u00fchimmat\u0131n\u0131 bir trenle yollamaya niyetlenir. Ama Che ve beraberindeki 18 gerilla taraf\u0131ndan ku\u015fat\u0131lan tren b\u00fct\u00fcn silahlarla birlikte ele ge\u00e7irilir. Santa Clara’da bu raylar \u015fimdi a\u00e7\u0131k hava m\u00fczesi!<\/p>\n

4 vagon, yolu kesmek i\u00e7in kullan\u0131lan dozer, haritalar, ve K\u00fcbal\u0131 heykeltra\u015f Jose Delarra’n\u0131n heykellerini de i\u00e7eren m\u00fcze, bir turistik yer olarak de\u011fil ama tarihi hat\u0131rlatan bir nokta olarak zihnimizde duruyor.<\/p>\n

\"\"<\/p>\n

Jose Delarra, Santa Clara’da bulunan #<\/s>Che<\/b><\/a> an\u0131t\u0131ndaki heykeli de yapan heykeltra\u015f. Bu heykelle ilgili de birka\u00e7 ufak detaydan bahsedelim. Che’nin y\u00f6n\u00fc zihnindeki ba\u011f\u0131ms\u0131z birle\u015fik Amerika’ya d\u00f6n\u00fck.<\/p>\n

\"\"<\/p>\n

Havana’ya girmeden \u00f6nce kolu k\u0131r\u0131k oldu\u011fu i\u00e7in takt\u0131\u011f\u0131 boyun ask\u0131s\u0131 duruyor, kolu da al\u00e7\u0131da ama kendisine kar\u015f\u0131 bile isyankar oldu\u011funu simgelemesi i\u00e7in serbest. Kendisi de ailesine yazd\u0131\u011f\u0131 mektubu “ba\u015f\u0131bo\u015f, isyankar o\u011flunuz” diye imzalam\u0131\u015ft\u0131 zaten.<\/p>\n

\"\"Che’nin mektuplar\u0131nda g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz iki nokta var. \u0130lgin\u00e7 olan nokta \u015fu; e\u015fine yazd\u0131\u011f\u0131 mektupta #<\/s>Naz\u0131mHikmet<\/b><\/a>‘ten al\u0131nt\u0131 yap\u0131yor. “\u015eimdiden \u00f6l\u00fcm\u00fcm\u00fc bir ba\u015far\u0131s\u0131zl\u0131k olarak g\u00f6rm\u00fcyorum, hatta Hikmet\u2019in de dedi\u011fi gibi: ‘Yaln\u0131z yar\u0131m kalm\u0131\u015f bir \u015fark\u0131n\u0131n ac\u0131s\u0131n\u0131 topra\u011fa g\u00f6t\u00fcrece\u011fim.'”<\/p>\n

\u00d6nemli olan nokta ise #<\/s>ZihnimizdeChe<\/b><\/a>‘yi somutla\u015ft\u0131ran, \u00e7ocuklar\u0131na yazd\u0131\u011f\u0131 mektuptan bir paragraf: “Her \u015feyden \u00f6nce de d\u00fcnyan\u0131n herhangi bir yerinde bir ki\u015fiye kar\u015f\u0131 yap\u0131lan bir haks\u0131zl\u0131\u011f\u0131 daima y\u00fcre\u011finizin en derin yerinde hissedebilin. Bu bir devrimcinin en g\u00fczel niteli\u011fidir.”<\/p>\n

Annesine yazd\u0131\u011f\u0131 bir mektupta da #<\/s>CheninKentleri<\/b><\/a>‘nden, #<\/s>ZihnimizdeChe<\/b><\/a>‘ye ge\u00e7ti\u011fi noktay\u0131 kendisi \u00f6zetliyor: “Yeni bir \u00fclkeye gitti\u011fimde art\u0131k da\u011flar\u0131 ta\u015flar\u0131 gezmek, m\u00fczeleri ve kal\u0131nt\u0131lar\u0131 g\u00f6rmek i\u00e7in de\u011fil, ayn\u0131 zamanda halk\u0131n m\u00fccadelesine kat\u0131lmak i\u00e7in de gitmi\u015f olaca\u011f\u0131m.”<\/p>\n

\"\"Bir kentte Che\u2019nin \u00fcnl\u00fc portresini duvara \u00e7izen yoksul bir gen\u00e7, o duvarlar\u0131n \u00f6n\u00fcnden gelip ge\u00e7erken zihinleri bilenen kent i\u015f\u00e7ileri, o sokaktan y\u00fcr\u00fcy\u00fc\u015fe ba\u015flayan binlerce insan\u2026 \u0130\u015fte #<\/s>ZihnimizdeChe<\/b><\/a>, b\u00f6yle d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcrece\u011fiz kentlerimizi.<\/p>\n

\"\"Metin Demirta\u015f\u2019\u0131n tutuklanmas\u0131na sebep olan bir \u015fiiri bir ekleme yaparak hat\u0131rlayal\u0131m. \u201cBizim de da\u011flar\u0131m\u0131z(halk\u0131m\u0131z, ozanlar\u0131m\u0131z\u2026) vard\u0131r, Che Guevara!\u201d diyordu Metin Demirta\u015f. Bizim de kentlerimiz vard\u0131r Che Guevara!<\/p>\n

\"\"Che’nin ge\u00e7ti\u011fi kentleri selamlamak ve Che’nin yapt\u0131\u011f\u0131 gibi kentlerimizi d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcrmek i\u00e7in #<\/s>CheninKentleri<\/b><\/a> olarak and\u0131k. Yoksa biz kendi kentlerimizi yarataca\u011f\u0131z. Zihnimizde Che’den de \u00f6\u011frendiklerimizle. (Belki bir duvarda yine Che olur, Bariloche\u2019deki gibi!)<\/p>\n

#<\/s>CheninKentleri<\/b><\/a>‘ni yaratmak i\u00e7in yap\u0131lmas\u0131 gerekene dair de \u00e7ok \u00fcnl\u00fc bir s\u00f6z\u00fc var tabi ki Che’nin. Fidel’e yazd\u0131\u011f\u0131 \u00fcnl\u00fc mektuptan, \u00e7ok a\u00e7\u0131k, net ve do\u011frudan s\u00f6ylenen bir c\u00fcmle bu: “Hasta la victoria siempre!” Zafere kadar, daima!<\/p>\n

Biri T\u00fcrk\u00e7e, biri b\u00fct\u00fcn d\u00fcnya dillerinde s\u00f6ylenen iki \u015fark\u0131yla (\u015fimdilik) bitirelim. Nicolas Guillen taraf\u0131ndan yaz\u0131lan, \u00dclk\u00fc Tamer\u2019in T\u00fcrk\u00e7e\u2019ye \u00e7evirip, Mehmet Celal\u2019in seslendirdi\u011fi bir \u015fark\u0131: Bolivyal\u0131 K\u00fc\u00e7\u00fck Asker<\/p>\n