<\/strong><\/p>\n\n\n\nG\u0131da tedari\u011fi hususunda bir yandan ba\u015fka s\u00fcre\u00e7ler de mevcut. Bireysel veya kolektif bir tak\u0131m \u201csosyal giri\u015fimler\u201d, \u201ciyi i\u015fler yapan g\u00fczel insanlar\u201d, yahut belediyelerin tar\u0131msal kalk\u0131nma, tedarik ve pazarlama faaliyetleri bunlardan baz\u0131lar\u0131. Sosyal giri\u015fimler \u00e7ok say\u0131da farkl\u0131 alana temas edebiliyor ve \u00e7e\u015fitlilik g\u00f6sterebiliyor. \u00d6rne\u011fin, bir giri\u015fim \u201c\u00e7evreye duyarl\u0131\u201d, \u201cs\u00fcrd\u00fcr\u00fclebilir\u201d sistemler tasarlarken, bir ba\u015fkas\u0131 \u201ck\u00fc\u00e7\u00fck \u00fcreticiyi destekleme\u201d, \u201c\u00fcr\u00fcne de\u011fer katma\u201d, \u201c\u00fcreticinin \u00fcretmesine destek olma\u201d gibi hususlar alt\u0131nda faaliyet g\u00f6sterebiliyor. Elbette bunlar birer giri\u015fim, birer i\u015fletme ve toplumun kendi \u00f6z\u00f6rg\u00fctlenme kapasitelerini g\u00fc\u00e7lendirmekten ziyade birtak\u0131m tekil faaliyetler olmakla s\u0131n\u0131rl\u0131lar. Her ne kadar \u015firket mant\u0131\u011f\u0131n\u0131n tamamen n\u00fcfus etti\u011fi modeller olmasalar da, bu giri\u015fimlerin yukar\u0131da and\u0131\u011f\u0131m\u0131z t\u00fcrde sistemi (en az\u0131ndan belirli bir a\u00e7\u0131dan) ele\u015ftirel \u015fekilde kar\u015f\u0131layan inisiyatiflerden farkl\u0131 olduklar\u0131 a\u00e7\u0131k.<\/p>\n\n\n\n
Belediye faaliyetleriyse son derece dikkatli bir \u015fekilde incelenmeyi ve ele al\u0131nmay\u0131 gerektiriyor. Zira, son tahlilde g\u0131da \u00fcretim, da\u011f\u0131t\u0131m ve t\u00fcketim ili\u015fkileri belirli mek\u00e2nsall\u0131klarda ger\u00e7ekle\u015fiyor ve bu mek\u00e2nsall\u0131klar beledi ve yerel y\u00f6netim faaliyetleri kapsam\u0131nda ele al\u0131nabiliyor. Ger\u00e7ekten de, \u00f6zellikle da\u011f\u0131t\u0131m ve t\u00fcketim faaliyetlerinin yerel kapsamda ger\u00e7ekle\u015fti\u011fini ve ayn\u0131 zamanda g\u0131da sistemlerinin de yerelle\u015fmesini tercih etmemiz gerekti\u011fini ifade edebiliriz. Bu kapsamda, halk\u0131n ihtiya\u00e7 duydu\u011fu g\u0131daya ula\u015fmas\u0131 s\u00fcreci bir yerel y\u00f6netim\u2014\u00f6zy\u00f6netim kapsam\u0131nda ele al\u0131nabilir. Zira, g\u0131da sisteminin \u015firketle\u015fmesi s\u00fcreci kar\u015f\u0131s\u0131nda halk\u0131n g\u0131da sistemi olan g\u0131da egemenli\u011finin in\u015fa edilmesi, siyasi tercihlerin ve bu tercihlerle kurulacak olan ekonomik-ekolojik sistemin yap\u0131s\u0131n\u0131n nas\u0131l olaca\u011f\u0131 a\u00e7\u0131s\u0131ndan belirleyicidir.<\/p>\n\n\n\n
Son d\u00f6nemde \u00e7e\u015fitli yerel y\u00f6netimler, \u00f6zellikle g\u0131da-tar\u0131m konusunda yapt\u0131\u011f\u0131 \u00e7al\u0131\u015fmalarla \u00f6n plana \u00e7\u0131kmakta. Bu durum, ba\u015fta b\u00fcy\u00fck\u015fehir belediyeleri olmak \u00fczere bir \u00e7ok yerel y\u00f6netimin g\u0131da, tar\u0131m, kalk\u0131nma gibi eksenlerde \u00e7al\u0131\u015fmalar yapmas\u0131n\u0131 beraberinde getirmi\u015ftir. Elbette bu s\u00fcrecin bir \u00e7ok siyasi gerek\u00e7esi oldu\u011fu s\u00f6ylenebilir. Bunlar\u0131n ba\u015f\u0131nda, se\u00e7im tercihleri ve bu tercihleri belirlemek \u00fczere pop\u00fclist stratejilerin geli\u015ftirilmesi yer almaktad\u0131r. Yine de, \u201cyerel y\u00f6netim\u201d kapsam\u0131, ayr\u0131ca bu kapsam\u0131n bir kamu alan\u0131 olmas\u0131 sebebiyle de ba\u015fka bir \u00f6nemlilik arz etmektedir. Bizim a\u00e7\u0131m\u0131zdan \u00f6nemli olan \u015fey yerel y\u00f6netimlerin demokrat s\u00f6ylemleri veya g\u0131da hareketinin program\u0131ndan dev\u015firdi\u011fi bir tak\u0131m politikalar\u0131 uyguluyor olmas\u0131 de\u011fil, halk\u0131n bu politikalar\u0131n uygulanmas\u0131 s\u00fcrecinde nerede konumland\u0131\u011f\u0131 ve nihayetinde bu programlar\u0131n uygulanmas\u0131ndan hangi kesimlerin faydaland\u0131\u011f\u0131d\u0131r. Yani, emek\u00e7iler bu s\u00fcrecin aktif kurucu ve y\u00f6netici \u00f6zneleri haline gelebiliyor mu, kendi g\u0131da sistemleri \u00fczerinde s\u00f6z, yetki ve karar haklar\u0131 bulunuyor mu? Ba\u015fka bir deyi\u015fle, kendileri hakk\u0131nda al\u0131nan kararlar \u00fczerinde karar verme haklar\u0131 bulunuyor mu? Siyasetin \u00f6znesiler mi?<\/p>\n\n\n\n
Bu sorulara ilk elden pozitif cevaplar vermek m\u00fcmk\u00fcn de\u011fil. Bir tak\u0131m iyi niyetli \u00e7aban\u0131n d\u0131\u015f\u0131nda, ger\u00e7ekten yurtta\u015flar\u0131n kendi pratikleriyle bir taban hareketine d\u00f6n\u00fc\u015fm\u00fc\u015f ve karar alma s\u00fcre\u00e7lerini belirleyebilen bir kat\u0131l\u0131mc\u0131 yerel y\u00f6netim hareketi bulunmuyor.<\/p>\n\n\n\n
S\u0131n\u0131rlar, Sorunlar, \u00d6neriler<\/strong><\/strong><\/p>\n\n\n\nYukar\u0131da, g\u0131da inisiyatiflerinin faaliyetlerini genel hatlar\u0131yla ortaya koymaya \u00e7al\u0131\u015ft\u0131k. Bu \u00e7al\u0131\u015fmalara y\u00f6nelik \u00e7e\u015fitli kar\u015f\u0131t-arg\u00fcmanlar geli\u015ftirmek de m\u00fcmk\u00fcn. Bu arg\u00fcmanlarla, asl\u0131nda g\u0131da inisiyatiflerinin s\u0131n\u0131rlar\u0131n\u0131 ve sorunlar\u0131n\u0131 da a\u00e7\u0131k y\u00fcreklilikle ortaya koyabiliriz.<\/p>\n\n\n\n
Ortaya konulabilecek savlardan biri, bu inisiyatiflerin daha \u00e7ok \u201corta s\u0131n\u0131f\u201d kesimlere hitap etti\u011fi, \u00e7\u00fcnk\u00fc pahal\u0131 \u00fcr\u00fcn satt\u0131klar\u0131 veya se\u00e7tikleri lokasyonlar\u0131n daha \u00e7ok orta s\u0131n\u0131f kesimlerin ya\u015fad\u0131klar\u0131d\u0131r. \u0130\u00e7inden ge\u00e7mekte oldu\u011fumuz pandemi d\u00f6neminde end\u00fcstriyel tar\u0131m\u0131n giderek pahal\u0131la\u015fmas\u0131yla birlikte bu sav ge\u00e7erlili\u011fini giderek yitirmekte olsa da, g\u0131da inisiyatiflerinin b\u00fcy\u00fck \u00e7o\u011funlu\u011funun m\u00fcphem \u201corta s\u0131n\u0131f\u201d taraf\u0131ndan y\u00fcr\u00fct\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc bir ger\u00e7ek (asl\u0131nda, \u00e7o\u011funlukla beyaz yakal\u0131lar, freelance \u00e7al\u0131\u015fanlar, yani emek\u00e7iler bu kesimi olu\u015fturuyor). Lakin sorun, bu kesimin sa\u011fl\u0131kl\u0131 g\u0131daya eri\u015fim sorumlulu\u011funu \u00fcstlenmesinden kaynaklanm\u0131yor elbette. Aksine, bu kesimin m\u00fccadele i\u00e7erisinde \u00fcstlendi\u011fi ve \u00fcstlenebilece\u011fi rol, g\u0131da hakk\u0131 kapsam\u0131nda \u00f6nemli patikalar a\u00e7t\u0131. Ancak, g\u0131da hakk\u0131n\u0131n bir toplumsal m\u00fccadeleye d\u00f6n\u00fc\u015febilmesi i\u00e7in farkl\u0131 emek\u00e7i kesimlere yay\u0131lmas\u0131, emek\u00e7i s\u0131n\u0131flar\u0131n daha geni\u015f, daha kalabal\u0131k kesimlerine de yay\u0131lmas\u0131 elzem. G\u0131da hakk\u0131 i\u00e7in m\u00fccadele eden akt\u00f6rlerin hen\u00fcz buna y\u00f6nelik bir strateji geli\u015ftirdi\u011fi s\u00f6ylenemez.<\/p>\n\n\n\n
Burada vurgulanmas\u0131 gereken esas husus, ekolojik tar\u0131m\u0131n pahal\u0131 olmaktan ziyade, bu tar\u0131m bi\u00e7iminin marjinal kalmas\u0131, kamu deste\u011finin verilmemesi ve nihayetinde emek\u00e7ilerin \u00fccretinin d\u00fc\u015f\u00fck olmas\u0131d\u0131r. Ekolojik tar\u0131m yayg\u0131nla\u015ft\u0131k\u00e7a ve ekolojik tar\u0131m yapan \u00e7ift\u00e7iler aras\u0131nda dayan\u0131\u015fma geli\u015ftik\u00e7e, (kooperasyon yapmaya ba\u011fl\u0131 olarak) maliyetler ve dolay\u0131s\u0131yla da fiyatlar azalacakt\u0131r. \u0130kincisi, kamu deste\u011fi end\u00fcstriyel tar\u0131ma veya ithalata de\u011fil de ekolojik \u00fcretime verildi\u011fi zaman, bundan hem \u00e7ift\u00e7iler hem de t\u00fcketiciler, yani t\u00fcm toplum kazanacakt\u0131r. \u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fc, ekolojik tar\u0131m yapan \u00e7ift\u00e7ilerin b\u00fcy\u00fck bir k\u0131sm\u0131 adil bir fiyatland\u0131rma yapmaya \u00f6zen g\u00f6stermekte, ancak adil fiyatland\u0131rma kent emek\u00e7ilerinin \u00fccretlerinin d\u00fc\u015f\u00fckl\u00fc\u011f\u00fc sorununa tak\u0131lmaktad\u0131r. Dolay\u0131s\u0131yla, sa\u011fl\u0131kl\u0131 beslenme, g\u0131da hakk\u0131 emek\u00e7ilerin \u00fccret m\u00fccadelesininin bir par\u00e7as\u0131 olarak d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclebilir ve dile getirilebilir.<\/p>\n\n\n\n
\u0130kinci olarak, bu inisiyatiflerin bir t\u00fcr kendi marjinal pazar\u0131n\u0131 yaratt\u0131\u011f\u0131 ve bu yolla kapitalizme eklemlendi\u011fine y\u00f6nelik bir sav geli\u015ftirilebilir. Ger\u00e7ekten de, bu inisiyatiflerin \u00e7ubu\u011fu g\u0131da hakk\u0131 m\u00fccadelesinden \u00e7\u0131karak salt tedarik faaliyetine d\u00f6n\u00fc\u015fmesi, pazar i\u00e7erisinde sistem kar\u015f\u0131t\u0131 olmayan bir alternatife d\u00f6n\u00fc\u015fme riskini ta\u015f\u0131maktad\u0131r. Ayr\u0131ca, zaman zaman aralar\u0131nda rekabet olu\u015fmas\u0131na, instagramc\u0131l\u0131k yaparak \u00fcr\u00fcn sat\u0131\u015f\u0131na odaklanmalar\u0131na, hatta \u00e7e\u015fitli k\u00e2r paylar\u0131 koyarak, \u015feffaf olmayan ve denetlenmeyen faaliyetler y\u00fcr\u00fctmelerine vesile olabilir. Zira, bu inisiyatiflerin kurumsalla\u015fmas\u0131, bunlar\u0131 halk\u0131n kat\u0131l\u0131m ve denetleme faaliyetlerinden koparma ve profesyonel bir faaliyete d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcrme riski de ta\u015f\u0131maktad\u0131r. Bu profesyonelle\u015fmenin ba\u015fka bir izd\u00fc\u015f\u00fcm\u00fc de, farkl\u0131 te\u015fkilatlar\u0131n \u201ckendi\u201d kooperatiflerini kurmalar\u0131, faaliyetlerini bunun \u00fczerinden y\u00fcr\u00fctmeleridir. Ayn\u0131 mahallede farkl\u0131 te\u015fkilatlara ait farkl\u0131 kooperatiflerin a\u00e7\u0131lmas\u0131 gibi sonu\u00e7lar\u0131yla kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131\u011f\u0131m\u0131z bu durum, halk\u0131n kat\u0131l\u0131m\u0131 ve \u00f6rg\u00fctlenmesi yerine \u201ckendi\u201d faaliyetini \u00f6nceleme riski de ta\u015f\u0131maktad\u0131r. Nihayetinde, halk\u0131n bir ihtiyac\u0131 \u00fczerinden kendi \u00f6z \u00f6rg\u00fctlenmelerini yaratma s\u00fcreci olarak ele ald\u0131\u011f\u0131m\u0131z g\u0131da inisiyatifleri, faaliyetlerinin do\u011fas\u0131 ve bi\u00e7imine ba\u011fl\u0131 olarak sistem taraf\u0131ndan i\u00e7erilme riskini ta\u015f\u0131maktad\u0131r ve bu risk esas olarak hareketin g\u00fc\u00e7lenmesiyle bertaraf edilebilir.<\/p>\n\n\n\n
Son olarak, bu inisiyatiflerin yayg\u0131nla\u015fmas\u0131, demokratik ve kat\u0131l\u0131mc\u0131 olu\u015fumlar olmalar\u0131 ve hak m\u00fccadelesini y\u00fckseltmeleri \u00f6nemli. Ancak, bu \u00f6rg\u00fctlenme pratikleri g\u0131da hakk\u0131 m\u00fccadelesinin tek arac\u0131 olmak zorunda de\u011fil. Bu inisiyatiflerin bug\u00fcn \u00e7o\u011funlukla \u201ctedarik\u201d ve \u201ca\u011f kurma\u201d faaliyetiyle kendilerini s\u0131n\u0131rland\u0131rd\u0131klar\u0131n\u0131, baz\u0131lar\u0131n\u0131n kat\u0131l\u0131mc\u0131k ve demokratik olmaktan vazge\u00e7ti\u011fini, bulunduklar\u0131 lokasyonlarda \u00f6z\u00f6rg\u00fctlenme pratiklerini geli\u015ftirme, daha geni\u015f plandaysa g\u0131da hakk\u0131na y\u00f6nelik bir kamu politikas\u0131 m\u00fccadelesini \u00fcstlenmediklerini s\u00f6yleyebiliriz. Bu t\u00fcr olu\u015fumlar\u0131n s\u0131n\u0131f temelli \u201c\u00e7\u0131kar grubu\u201d olmaktan \u00e7\u0131karak bir \u201cilgi grubuna\u201d d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc farkl\u0131 alanlardan da biliyoruz. Nas\u0131l ki g\u00fcn\u00fcm\u00fczde bir \u00e7ok devrimci olu\u015fum dahi kendini bir fraksiyona, bir ilgi grubuna d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcr\u00fcyorsa, \u201cg\u0131dayla ilgilenenler\u201d, ekolojiyle ilgilenenler, sosyalizm severler, \u00e7ok iyi Marksizm bilenler, laiklik taraftarlar\u0131, gibi \u201cilgi gruplar\u0131\u201d siyasal alanda hakim hale gelebiliyor. Bunlar\u0131n bir yere kadar ger\u00e7ekten \u201csiyaset\u201d konusu oldu\u011fu s\u00f6ylenebilir; ancak, s\u0131n\u0131f siyaseti a\u00e7\u0131s\u0131ndan bunlar birer \u00e7\u0131kar\u0131 ifade etmekten ziyade birer ilgiyi, k\u00fclt\u00fcr\u00fc, ya\u015fam tarz\u0131n\u0131, ifade edebilir. Elbette ki bu durum zamanla g\u00fc\u00e7 biriktirme, bir tak\u0131m yerel y\u00f6netim s\u00fcre\u00e7lerinde yer alma ve farkl\u0131 toplum kesimleriyle ili\u015fki kurmak suretiyle de\u011fi\u015fim g\u00f6sterebilir. Esas olan, s\u0131n\u0131fsal perspektifle donanm\u0131\u015f \u00e7\u0131karlar\u0131, ba\u015fka bir d\u00fcnya arzusuyla bulu\u015fturabilen bir aradal\u0131klar yaratmakt\u0131r. Dolay\u0131s\u0131yla, g\u0131da inisiyatiflerinin g\u0131da hakk\u0131 temelinde bir toplumsal \u00f6rg\u00fctlenme olarak ele al\u0131nmas\u0131, onlara y\u00fcklenen misyonun bir ilgi grubundan \u00e7\u0131kmas\u0131 i\u00e7in hayatidir.<\/p>\n\n\n\n
Toparlamak gerekirse, bug\u00fcn kentte g\u0131da hakk\u0131 i\u00e7in m\u00fccadele etmenin en \u00f6nemli dinami\u011fi olan g\u0131da inisiyatiflerinin kat\u0131l\u0131mc\u0131, demokratik ve m\u00fc\u015fterek (herkese ait, herkes i\u00e7in) olmalar\u0131nda \u0131srarc\u0131 olmak, ayr\u0131ca bunlar\u0131n say\u0131s\u0131n\u0131 art\u0131rmak ve yayg\u0131nla\u015ft\u0131rmak \u00f6nemli. Bu prensipler, herhangi bir olu\u015fumun de\u011fil do\u011frudan halk\u0131n g\u0131da temelinde \u00f6rg\u00fctlenmesi ve bir \u00f6z\u00f6r\u00fctlenme-\u00f6zy\u00f6netim prati\u011fi geli\u015ftirmesi a\u00e7\u0131s\u0131ndan anlam kazan\u0131r. K\u00fcresel \u00e7ift\u00e7i hareketi olan La Via Campesina\u2019n\u0131n geli\u015ftirdi\u011fi g\u0131da egemenli\u011fi kavray\u0131\u015f\u0131 da ancak bu \u015fekilde hayata ge\u00e7ebilir. Kapitalizm, hali haz\u0131rda insanlar\u0131 belirli bir \u00f6zelle\u015ftirme ve kimlikle\u015ftirme ekseninde b\u00f6lebilmektedir. Bunun kar\u015f\u0131s\u0131nda, ger\u00e7ekten halka ait bir sistem in\u015fa etmek istiyorsak, bunu m\u00fc\u015fterek\u00e7i bir \u00f6rg\u00fctlenme ve \u00f6zg\u00fcrl\u00fck anlay\u0131\u015f\u0131yla in\u015fa etmek zorunday\u0131z. Bunun i\u00e7in, rekabet\u00e7ilikten uzak bir \u015fekilde, sistemi yeniden \u00fcretmeden, dayan\u0131\u015fma pratikleri geli\u015ftirmek gerekir. End\u00fcstriyel sistemi savunmadan, \u00fcreticinin pazara ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131, t\u00fcketicinin s\u00fcpermarketlere ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131 k\u0131racak, yeni bir g\u0131da ili\u015fkisi kurmal\u0131y\u0131z. K\u0131r ve kent yoksullar\u0131n\u0131n sa\u011fl\u0131kl\u0131 g\u0131da hakk\u0131n\u0131 hayata ge\u00e7irebilmek i\u00e7in, g\u0131da hakk\u0131 temelinde i\u015f yerlerinde, \u00fcniversitelerde, okullarda, mahallelerde \u00f6rg\u00fctlenmeli; dayan\u0131\u015fma ve kolektif pratiklerle sa\u011fl\u0131kl\u0131 g\u0131daya birlikte ula\u015fmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rken, g\u0131da hakk\u0131n\u0131n bir kamusal talep olarak \u00f6rg\u00fctlenmesi i\u00e7in toplumsal m\u00fccadeleyi y\u00fckseltmeliyiz.<\/p>\n\n\n\n
Bu yaz\u0131 21 \u015eubat 2021 tarihinde Kent Enstit\u00fcleri taraf\u0131ndan \u00e7evrimi\u00e7<\/em><\/strong>i d<\/em><\/strong>\u00fczenlenen <\/em><\/strong>\u201c<\/em><\/strong>G\u0131da Hakk\u0131 ve Kentte \u00d6rg\u00fctlenme\u201d ba\u015fl\u0131kl\u0131 etkinlikte yap\u0131lan sunumun g<\/em><\/strong>\u00f6<\/em><\/strong>zden ge\u00e7irilerek yay\u0131nlanm\u0131\u015f ikinci yaz\u0131s\u0131d\u0131r.<\/em><\/strong><\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"“Kentsel G\u0131da Krizinin Temelleri: G\u0131da Hakk\u0131 ve Kentte \u00d6rg\u00fctlenme” yaz\u0131 serisinin ilk yaz\u0131s\u0131na buradan ula\u015fabilirsiniz. 2000\u2019ler itibariyle g\u0131da hakk\u0131n\u0131 ger\u00e7ekle\u015ftirmeye y\u00f6nelik \u00e7e\u015fitli inisiyatiflerden bahsetmek m\u00fcmk\u00fcn. \u00c7ift\u00e7ilerin haklar\u0131n\u0131 savunmak ve g\u0131da egemenli\u011fini tesis etmek \u00fczere \u00e7ift\u00e7i sendikalar\u0131n\u0131n kurulmas\u0131; GDO vb. s\u00fcre\u00e7ler kar\u015f\u0131s\u0131nda platformlar\u0131n olu\u015fturulmas\u0131; halk sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 ve\/ya ekoloji perspektifiyle giri\u015filen \u00e7e\u015fitli t\u00fcrde fark\u0131ndal\u0131k ve savunuculuk pratikleri […]<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":1617,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[1],"tags":[165,156,173,174,175,170],"yoast_head":"\n
Kentsel G\u0131da Krizinin Temelleri: G\u0131da Hakk\u0131 ve Kentte \u00d6rg\u00fctlenme II \u2013 Umut Kocag\u00f6z - Kent Enstit\u00fcleri<\/title>\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\t\n\t\n\t\n\n\n\n\n\n\t\n\t\n\t\n