Grundrisse’de Marx, “sermayenin dolaşımı aynı zamanda onun oluşumu, büyümesi açısından yaşamsal sürecidir” diyor. Bu dolaşım, ürünün bir dağıtım sistemi içerisinde pazarlanmasını içerir. Taşıma süresi ve sıklığı bunun hayati bir parçası olarak yer alır. Bu süreç, 19. yüzyılda buharlı gemiler sayesinde dönüşüme uğradı ve bu dolaşım döngüsü hızlandı. Sonuç olarak okyanus ve deniz mekânında mekân zaman sıkışması gerçekleşti ve böylece küresel deniz ticareti pazarında önemli bir kâr vaadiyle sermaye dolaşımı yoğunlaştı. Aynı zamanda sahil güvenliği altyapısı ihtiyacı da artmış oldu. Bu altyapı dalgakıran ve modern liman yapılarının yanısıra deniz fenerlerini de içerir. Deniz fenerleri gece yolculukları sırasında kazaları önlemek için elzemdir. Deniz kazaları sermaye dolaşımını geciktiren bir faktör ve okyanus mekanına has aşılması gereken bir limit olarak algılanır. Buna tepki olarak sermaye, deniz fenerlerini okyanus alanının mekansal engellerini aşmayı amaçlayan bir kıyı güvenliği altyapısı olarak ele alır. Bu konuşmada, Osmanlı bağlamında 19. yüzyılda düzeni sağlama ve okyanus alanının sınırlarını aşma aracı olarak ortaya çıkan bir navigasyon aracı ve bir tür kıyı güvenliği altyapısı olan deniz fenerlerine odaklanılacak. Bu odak deniz fenerlerinin fiziksel inşaat sürecini, yayıldığı coğrafyanın örüntülerini ve inşaat sürecini yöneten sermaye sahiplerinin kurduğu sosyal ağları içeriyor. 19. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nda deniz fenerlerinin inşası sadece fiziksel yapılarla ilgili değildi, aynı zamanda daha geniş mekansal temsilleri ve insani bağlantıları da kapsıyordu. Süveyş projesini denetleyen kişi Ferdinand de Lesseps, kişisel bağlantıların kurulmasında çok önemli bir rol oynadı. 1860’tan cumhuriyetin ilk yıllarına kadar Osmanlı İmparatorluğu’nda deniz feneri inşaatı imtiyaz haklarını elinde bulunduran Michel ve Collas Şirketi’nin kurucuları Marius Michel ve Bernard Camille Collas’ı Ferdinand de Lesseps tanıştırdı. Daha sonra Mişel Paşa olarak anılacak olan Michel, 1899 yılında Galata ve Karaköy rıhtımlarının inşasını üstlenen şirketin sahibidir.
Yayınımızı Youtube kanalımızdan izleyebilirsiniz.